Załącznik
do Zarządzenia Nr 14./2024
Dyrektora CUW w Brześciu Kujawskim
z dnia 1 sierpnia 2024 r.

STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
W CENTRUM USŁUG WSPÓLNYCH W BRZEŚCIU KUJAWSKIM

§1. Wstęp
Standardy Ochrony Małoletnich w Centrum Usług Wspólnych w Brześciu Kujawskim opracowano zgodnie z ustawą z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Pracownicy zobowiązani są do zapoznania się i zaakceptowania zasad określonych w SOM, co potwierdzają złożeniem pisemnego oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do SOM.

§2. Podstawowe terminy i definicje
W niniejszym dokumencie stosuje się terminy i definicje o następującym znaczeniu:

1. Pracownik – osoba zatrudniona w Centrum na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, jak również stażyści i praktykanci, na stanowisku związanym z opieką nad dzieckiem, lub mająca kontakt z małoletnim w związku z wykonywanymi obowiązkami służbowymi,
2. Dyrektor – Dyrektor Centrum Usług Wspólnych w Brześciu Kujawskim,
3. Centrum/Jednostka – Centrum Usług Wspólnych w Brześciu Kujawskim,
4. RODO – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i
   w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE,
5. Ustawa - ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich,
6. Dziecko, Małoletni, Uczeń – każda osoba do ukończenia 18. roku życia,
7. Opiekun dziecka – osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic, opiekun prawny, faktyczny lub rodzic zastępczy,
8. Krzywdzenie dziecka – popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym pracownika, lub zagrożenie dobra dziecka,
9. Koordynator ds. SOM – wyznaczony przez Dyrektora pracownik sprawujący nadzór nad realizacją postanowień Standardów Ochrony Małoletnich – szczegółowy zakres określa rozdział 7 SOM,
10. Dane osobowe dziecka – to wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka
    w rozumieniu art. 4 ust. 1 RODO,
11. SOM – Standardy Ochrony Małoletnich w Centrum Usług Wspólnych
    w Brześciu Kujawskim,
12. Rejestr – Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.

§3. Weryfikacja osób w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym

1. Dyrektor zgodnie z art. 21 Ustawy przed nawiązaniem stosunku pracy z kandydatem na stanowisko związane z opieką nad dzieckiem, lub mającym kontakt z małoletnim w związku z wykonywanymi obowiązkami służbowymi, zobowiązany jest do uzyskania informacji, czy dane tej osoby są zamieszczone w Rejestrze z dostępem ograniczonym lub Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestr. Oświadczenie do celów weryfikacji osób w Rejestrze sprawców przestępstw na tle seksualnym stanowi załącznik nr 2 do SOM.
2.  Informacje zwrotne otrzymane z Rejestru Dyrektor drukuje i składa do części A akt osobowych, związanych z nawiązaniem stosunku pracy. To samo dotyczy rejestru osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, wydała postanowienie o wpisie w rejestr. Przy czym w przypadku tego drugiego rejestru wystarczy wydrukować stronę internetową, na której widnieje komunikat, że dana osoba nie figuruje w rejestrze.
3. Dyrektor od kandydata wskazanego w ust.1 pobiera informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności. Otrzymaną informację należy złożyć do części B akt osobowych. Jeżeli jednak potwierdza ona, że kandydat był karany, wtedy powinna ona trafić do części C akt osobowych.
4. Jeżeli kandydat posiada obywatelstwo inne niż polskie wówczas powinien przedłożyć również informację z rejestru karnego państwa, którego jest obywatelem, uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z małoletnimi, bądź informację z rejestru karnego, jeżeli prawo tego państwa nie przewiduje wydawania informacji dla wyżej wymienionych celów.
5. Dyrektor jednostki pobiera od kandydata oświadczenie o państwie/państwach (innych niż Rzeczypospolita Polska), w których zamieszkiwał w ostatnich 20 latach pod rygorem odpowiedzialności karnej.
6. Jeżeli prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja o niekaralności nie przewiduje wydawania takiej informacji lub nie prowadzi rejestru karnego, wówczas kandydat składa, pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie był prawomocnie skazany oraz nie wydano wobec niego innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuścił się takich czynów zabronionych, oraz że nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy, stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.
7. Pod oświadczeniami składanymi pod rygorem odpowiedzialności karnej składa się oświadczenie o następującej treści: „Jestem świadomy/a odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.” Oświadczenie to zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
8. Wzór oświadczenia o niekaralności oraz o toczących się postępowaniach przygotowawczych, sądowych i dyscyplinarnych stanowi załącznik nr 3 do SOM.

§4. Zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a pracownikami, w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich

1. Obowiązkiem pracowników niezależnie od formy zatrudnienia jest dbanie o bezpieczeństwo dzieci podczas kontaktu z małoletnim podczas wykonywanej pracy. Wobec dzieci niedopuszczalne jest stosowanie przemocy w jakiejkolwiek formie. Pracownicy traktują każde dziecko równo bez względu na płeć, orientację seksualną, sprawność/niepełnosprawność, status społeczny, etniczny, kulturowy, religijny i światopogląd.
2. Pracownik będący świadkiem jakiegokolwiek z niżej opisanych zdarzeń lub sytuacji ze strony innych dorosłych lub małoletnich, zobowiązany jest poinformować o tym osobę odpowiedzialną i/lub postąpić zgodnie z obowiązującą procedurą interwencji opisaną w rozdziale 5 SOM. Pracownicy muszą pozostawać w gotowości do wyjaśnienia określonych postępowań lub sytuacji, w których uczestniczyli, a które powodują powstanie uzasadnionego podejrzenia, iż naruszają zasady określone w SOM. Należy zachować szczególną ostrożność wobec małoletnich, którzy doświadczyli różnych form nadużycia i krzywdzenia, w tym seksualnego, fizycznego bądź zaniedbania. Takie doświadczenia mogą czasem sprawić, że małoletni będzie dążyć do nawiązania niestosownych bądź nieadekwatnych fizycznych kontaktów z dorosłymi. W takich sytuacjach pracownicy zobowiązani są podjąć interwencję z wyczuciem, jednak stanowczo i pomóc uczniowi zrozumieć znaczenie osobistych granic.
3. Pracownik:
   1. zachowuje cierpliwość, ze spokojem i szacunkiem odnosi się do dziecka;
   2. uważnie słucha i stara się udzielać mu odpowiedzi dostosowanej do sytuacji i ich wieku;
   3. okazuje zrozumienie dla trudności i problemów dziecka;
   4. każdorazowo utrzymuje profesjonalną relację z dzieckiem, stosuje komunikację i działania dostosowane do sytuacji;
   5. daje gwarancję nietykalności cielesnej – nie stosuje wobec niego żadnej formy przemocy;
   6. w procesie rozwiązywania konfliktów dba o komunikację dającą poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i psychospołecznego;
   7. traktuje ucznia z szacunkiem oraz uwzględnia jego godność i potrzeby.
   8. podejmuje czynności, które mają na celu dobro i interes ucznia;
   9. promuje zasady „dobrego wychowania” – podejmuje wobec ucznia działania wychowawcze, mające na celu kształtowanie prawidłowych postaw;
   10. nie zawstydza ucznia, nie lekceważy, nie upokarza i nie obraża;
   11. daje uczniowi prawo do odczuwania i mówienia o swoich emocjach;
   12. nie podnosi głosu, chyba że wynika to z sytuacji zarażającej bezpieczeństwu uczniowi;
   13. nie grozi uczniowi, nie wypowiada się z sposób uwłaczający jego godności i poczucia własnej wartości;
   14. nie ujawnia drażliwych informacji o uczniu osobom do tego nieuprawnionym;
   15. szanuje prawo ucznia do prywatności, a jeśli konieczne jest odstąpienie od zasady poufności, w związku z koniecznością jego ochrony, wyjaśnia mu zaistniałą sytuację i powody działania;
   16. jeśli pojawi się konieczność rozmowy z uczniem na osobności, pozostawia uchylone drzwi do pomieszczenia w którym prowadzona jest rozmowa i dba, o to aby pozostawać w zasięgu wzroku innych. Jeżeli sytuacja tego wymaga pracownik może poprosić drugiego pracownika o obecność podczas takiej rozmowy z uczniem.
4. W komunikacji pracowników z dziećmi zabrania się:
   1. wykorzystywania wobec ucznia relacji władzy lub przewagi fizycznej (np.: zastraszania, przymuszania, gróźb);
   2. stosowania jakiejkolwiek formy przemocy psychicznej wobec ucznia,
   3. stosowania jakiejkolwiek przemocy fizycznej wobec ucznia;
   4. stosowania naruszających godność ucznia wypowiedzi o podtekście seksualnym dotyczących np. płci, ciała, wyglądu, ubioru z podtekstem seksualnym;
   5. stosowania dyskryminujących komentarzy odnoszących się do płci;
   6. stosowania wulgarnych lub niestosownych dowcipów i żartów;
   7. publikowania prywatnych zdjęć ani innych informacji o uczniu i jego rodziny w osobistych mediach społecznościowych, bez zgody zainteresowanej strony;
   8. składania uczniowi propozycji o charakterze seksualnym i pornograficznym, w tym również udostępniania takich treści;
   9. ujawniania jakichkolwiek wrażliwych informacji nt. ucznia, informacji o jego sytuacji rodzinnej, ekonomicznej, medycznej, opiekuńczej i prawnej, światopoglądu, religii;
   10. przyjmowania prezentów od ucznia oraz jego rodzica/opiekuna. Wyjątkami są drobne, okazjonalne podarunki np. kwiaty, bombonierki;
   11. nawiązywania z uczniem jakichkolwiek relacji romantycznych lub seksualnych jak również składania mu propozycji o nieodpowiednim bądź mogącym być dwuznacznie zrozumianym przez ucznia charakterze, obejmuje to także formułowanie komentarzy o charakterze seksualnym, stosowania żartów, używania gestów o seksualnym podtekście, oraz zabrania się udostępniania uczniowi treści erotycznych i pornograficznych bez względu na ich formę;
   12. zatajania informacji na temat możliwości występowania relacji, które charakteryzują się w szczególności zjawiskiem polegającym na zauroczeniu ucznia przez pracownika, bądź pracownikiem przez ucznia, wszelkie takie sygnały muszą być przekazywane do Dyrektora w sposób gwarantujący poszanowanie godności osób zaangażowanych w sytuację.
5. Kontakt fizyczny z małoletnim nie może wiązać się z jakakolwiek gratyfikacją ucznia ani wynikać z relacji władzy, nie może być niejawny bądź ukrywany.
6. Pracownik nie narusza nietykalności osobistej ucznia. Nie zachowuje się w sposób niestosowny i dwuznaczny; nie dotyka ucznia, nie głaszcze, nie poklepuje w sposób poufały.
7. Każdorazowo należy kierować się swoim profesjonalnym osądem, słuchając, obserwując i odnotowując reakcję ucznia, pytając go o zgodę na kontakt fizyczny (np. przytulenie) i zachowując świadomość, że nawet przy dobrych intencjach taki kontakt może być błędnie zinterpretowany przez dziecko lub osoby trzecie.
8. Pracownik nie powinien angażować się w zabawy typu: łaskotanie, udawane walki, brutalne zabawy fizyczne itp.
9. Pracownik, który ma świadomość, iż uczeń doznał jakiejś krzywdy np. znęcania fizycznego lub wykorzystania seksualnego, zobowiązany jest do zachowania szczególnej ostrożności w kontaktach z uczniem, wykazując zrozumienie i wyczucie.
10. W sytuacjach wymagających kontaktu fizycznego np. pomocy podczas wchodzenia i wychodzenia z pojazdu, ubieraniu się, pracownicy unikają innego kontaktu fizycznego z uczniem niż niezbędny.

§5. Zasady zarządzania incydentami i zgłoszeniami o zdarzeniach zagrażających małoletniemu

1. Osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia wyznacza Dyrektor .
2. W przypadku zagrożenia życia lub zdrowia małoletniego zawiadomienie o przemocy należy zostawić dowolnemu pracownikowi jednostki.
3. Osoba, która otrzyma informacje o zdarzeniu zagrażającemu małoletniemu zachowuje je w bezwzględnej tajemnicy i przekazuje je jedynie osobie odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń.
4. Zgłoszenia o zdarzeniu zagrażającemu małoletniemu może dokonywać również rodzic, opiekun, pracownik, a także inne osoby spokrewnione lub niespokrewnione z dzieckiem.
5. Jeżeli zgłoszenie dotyczy Dyrektora lub zatrudnionego w jednostce członka rodziny lub osoby spowinowaconej z Dyrektorem osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń informuje o zgłoszeniu organ prowadzący, który nadzoruje realizację zgłoszenia w sposób zapewniający obiektywność.
6. Jeżeli zgłoszenie dotyczy osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń informację o zdarzeniu zagrażającemu małoletniemu należy przekazać Dyrektorowi.
7. Osoba zgłaszająca zdarzenia może dokonać zgłoszenia w następujący sposób:
   1. osobiście do osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń;
   2. telefonicznie do osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń ;
   3. na adres e-mail do osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń;
   4. do anonimowej skrzynki (skrzynka taka powinna być umieszczona w bezpiecznym miejscu zapewniającym poufność, nie objęta zasięgiem kamer monitoringu i sprawdzana przez osobę odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń.
8. Przechowywanie ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego:
   1. dokumentacja jest prowadzona oraz przechowywyana przez osobę odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń do czasu zakończenia sprawy;
   2. dokumentację należy chronić przed dostępem osób nieuprawnionych.

§6. Zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego

1. Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń podejmuje interwencję po otrzymaniu informacji o krzywdzeniu małoletniego lub o podejrzeniu krzywdzenia małoletniego oraz wzywa rodziców/opiekunów dziecka, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogło być lub jest krzywdzone i informuje ich o podejrzeniach.
2. Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń sporządza kartę interwencji do każdego zgłoszenia krzywdzenia małoletniego, której wzór stanowi załącznik nr 4 do SOM. Kartę załącza się do teczki dziecka.

§7. Osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”

1. Dyrektor informuje rodziców/opiekunów o obowiązku jednostki zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji (prokuratura/policja lub sąd rodzinny, ośrodek pomocy społecznej bądź przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego – procedura „Niebieskie Karty” – w zależności od zdiagnozowanego typu krzywdzenia i skorelowanej z nim interwencji).
2. Należy poinformować rodziców/opiekunów o tym, iż Dyrektor w związku z istnieniem uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa podjął decyzję o złożeniu stosownego zawiadomienia odnośnym władzom lub wniosek o wgląd w sytuację rodziny do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich, ośrodka pomocy społecznej lub o przesłaniu do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego formularza określonego wzorem „Niebieska Karta – A”, w ramach czynności podejmowanych przez jednostkę, o których mowa w rozporządzeniu RM z 6.9.2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”.
3. Dalszy tok postępowania leży w kompetencjach instytucji wskazanych w ustępie wyżej.

§8. Kompetencje Koordynatora ds. Standardów Ochrony Małoletnich

1. Dyrektor jednostki wyznacza Koordynatora ds. Standardów Ochrony Małoletnich odpowiedzialnego za:
   1. monitorowanie realizacji i przestrzegania SOM;
   2. reagowanie na sygnały naruszenia SOM;
   3. prowadzenia rejestru zgłoszeń i proponowanych zmian SOM;
   4. dokonywanie przeglądów i aktualizacji według potrzeb faktycznych i prawnych zapisów SOM.
2. Przygotowanie personelu do stosowania standardów polega na pogłębianiu wiedzy i umiejętności identyfikacji ryzyka krzywdzenia małoletnich, rozpoznawania krzywdzenia i jego objawów, podejmowania zgodnych z prawem działań w celu ochrony i wsparcia małoletnich.
3. Rejestr, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 niniejszego rozdziału stanowi załącznik nr 5 do SOM.
4. Koordynator ds. SOM przeprowadza wśród pracowników jednostki, minimum raz na 24 miesiące, ankietę monitorującą poziom realizacji SOM. Wzór ankiety stanowi załącznik nr 6 do SOM.
5. W ankiecie, o której mowa w ust. 4 niniejszego rozdziału pracownicy jednostki mogą proponować zmiany do SOM oraz wskazywać naruszenia przyjętych w jednostce procedur.
6. Koordynator ds. SOM dokonuje opracowania wypełnionych przez pracowników ankiet, sporządza na tej podstawie raport z przeglądu, który następnie przekazuje Dyrektorowi.
7. Dyrektor wprowadza do SOM niezbędne zmiany w formie zarządzenia i podaje do wiadomości pracowników, rodziców/opiekunów prawnych dzieci treść znowelizowanych zapisów, poprzez ich wywieszenie w widocznym miejscu w jednostce, umożliwienie wglądu do Procedury w siedzibie jednostki.

§9. Zasady i sposób udostępniania SOM rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania

1. Niniejsze Standardy Ochrony Dzieci są jawne dla rodziców, opiekunów, dzieci oraz pracowników.
2. Standardy dostępne są w sekretariacie jednostki.
3. SOM udostępniane są ponadto na stronie internetowej jednostki.
4. Jednostka przekazuje zasady określone w SOM na spotkaniach z rodzicami, na radach pedagogicznych, spotkaniach z pracownikami.

§10. Zasady ochrony danych osobowych małoletnich

1. Jednostka respektując przepisy rozporządzenia RODO oraz krajowe ustawy i wytyczne organu nadzorczego prowadzi swoje działania statutowe z szczególnym uwzględnieniem ochrony danych osobowych małoletnich i ich opiekunów.
2. Pani/a dane przetwarzane są w celach realizacji zadań statutowych przez CUW względem jednostek obsługiwanych.
3. Posiada Pan/i prawo żądania dostępu do swoich danych osobowych, a także ich sprostowania (poprawiania). Przysługuje Pani/u także prawo do żądania usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, a także sprzeciwu na przetwarzanie, przy czym przysługuje ono jedynie w sytuacji, jeżeli dalsze przetwarzanie nie jest niezbędne do wywiązania się przez Administratora z obowiązku prawnego i nie występują inne nadrzędne prawne podstawy przetwarzania.
4. Przysługuje Pani/u prawo wniesienia skargi na realizowane przez Administratora przetwarzanie Pani/a danych do Prezesa UODO (uodo.gov.pl).
5. Podanie danych w zakresie wymaganym prawem jest obowiązkowe, w przypadku odmowy podania danych nie będzie możliwości realizować zadań ustawowych wobec małoletniego.

§11 Przepisy końcowe

1. Standardy Ochrony Małoletnich wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia.
2. Ogłoszenie SOM następuje w sposób dostępny dla pracowników jednostki, dzieci i ich opiekunów, w szczególności poprzez wywieszenie w miejscu ogłoszeń dla pracowników oraz poprzez wywieszenie w widocznym miejscu w siedzibie jednostki.

§12. Wykaz załączników

1. Załącznik nr 1 – Oświadczenie pracownika o zapoznaniu się ze Standardami Ochrony Małoletnich.
2. Załącznik nr 2 – Oświadczenie do celów weryfikacji osób w rejestrze sprawców przestępstw na tle seksualnym.
3. Załącznik nr 3 – Oświadczenie o niekaralności i zobowiązaniu do przestrzegania podstawowych zasad ochrony małoletnich.
4. Załącznik nr 4 – Karta Interwencji.
5. Załącznik nr 5 – Rejestr zgłoszeń i propozycji zmian SOM.
6. Załącznik nr 6 – Anonimowa ankieta monitorująca Standardy Ochrony Małoletnich.

Załączniki w wersji edytowalnej: DOCZW_2024_014_Standardów Ochrony Małoletnich_zalaczniki.doc (118,00KB)